Co to jest kamica nerkowa?

Jedną z chorób układu moczowego jest kamica nerkowa, powstająca w trakcie filtrowania krwi przez nerki, podczas tego procesu krew jest oczyszczana z niekorzystnej dla organizmu materii, która wraz z moczem wydalana jest na zewnątrz. W niektórych przypadkach dochodzi do odkładania się w nerkach substancji chemicznych i tworzenia się najpierw piasku a następnie kamieni nerkowych.

Powstałe złogi wytwarzają się ze szczawianu, fosforanu wapnia lub kwasu moczowego, jeżeli wyniki analizy moczu wykazują podwyższone parametry tych składników, może wskazywać to na toczącą się kamicę nerkową, w takim przypadku konieczna jest dalsza diagnostyka w celu wdrożenia skutecznego leczenia.

Przyczyny kamicy nerkowej

• Zależność dziedziczna, gdy jedno z rodziców cierpiało na tą przypadłość, w takiej sytuacji należy poddawać się kontrolnym, okresowym badaniom moczu pod kątem podwyższonych parametrów niektórych składników.
• Stany zapalne układu moczowego.
• Przyjmowanie leków, których działaniem ubocznym może być powstawanie kamieni nerkowych, w tym środków zmniejszających wydzielanie kwasu żołądkowego. Dostarczenie do organizmu niekontrolowanych, dużych dawek witamin C i D, a także wapnia.
• Choroby współistniejące mogące mieć wpływ na tworzenie się kamieni nerkowych: przerost gruczołu krokowego, choroba Leśniowskiego i Crohna. Nadaktywność przytarczyc w wyniku, czego dochodzi do nadprodukcji wapnia i fosforanów, z których tworzą się złogi.
• Nieprawidłowa dieta i picie zbyt małych ilości wody, prowadzące do zagęszczenia moczu, namnażania się bakterii i osiadania osadu w nerkach.

Objawy kamicy nerkowej

W zależności od wielkości kamieni nerkowych mogą występować lub przez jakiś czas nie występować żadne objawy wskazujące a ich obecność w nerkach. Jeżeli osiągną dosyć duże rozmiary, pojawiające się symptomy mogą dawać silne dolegliwości bólowe, typowe doznania to:

• Ciągłe parcie na pęcherz i częste oddawanie niewielkich ilości moczu.
• Nieprzyjemne pieczenie w trakcie oddawania moczu, podwyższona temperatura ciała.
• Kolka nerkowa – niespodziewany, mocny ból w okolicy pleców lub niżej w okolicy pęcherza, zależne to jest od umiejscowienia się złogu i drogi jego przesuwania się z nerki do moczowodu. Podczas tego procesu może dojść do całkowitego zatkania moczowodu i w takim przypadku tylko urolog może doprowadzić do usunięcia kamienia. Silny ból jest trudny do zniesienia i cierpiące osoby często zgłaszają się do szpitala na ostry dyżur, wskazując na dodatkowe objawy ze strony żołądka w postaci wymiotów. Oddawany mocz podczas tego ataku zawiera krew i dlatego przybiera kolor czerwony.

Leczenie kamicy nerkowej

W przypadku pojawienia się niepokojących objawów, należy jak najszybciej udać się do lekarza, który zleci wykonanie badania moczu oraz dodatkowych badań diagnostycznych jak USG i RTG układu nerek i układu moczowego.  Pacjent korzystający z konsultacji urologicznej może być kierowany na takie badania jak: urografia i tomografia komputerowa brzucha, ukazująca złogi znajdujące się w nerkach, przewodach moczowych i pęcherzu. Na podstawie analizy wyników badań, urolog podejmuje decyzję o zastosowaniu odpowiedniego dla danego przypadku leczenia.

Metody leczenia kamicy nerkowej

• Leczenie farmakologiczne w postaci przyjmowania leków rozkurczowych i przeciwbólowych.
• Picie dużych ilości wody, aby jak najszybciej wypłukać zalegające kamienie.
• Interwencja urologa, gdy nie można samoistnie wydalić złogu, polegająca na rozbijaniu kamieni nerkowych, za pomocą fali wstrząsowej, złogi zostają podzielone na małe cząsteczki, które następnie wydalane są z moczem.
• Kolejna bardziej inwazyjna metoda, prowadząca do rozdrobnienia kamieni nerkowych, polegająca na wprowadzeniu do nerki przez nacięcie w skórze specjalnego narzędzia, za pomocą, którego urolog rozkrusza złogi i wydobywa je na zewnątrz.
• Następny zabieg wykonywany przez urologa, polegający na włożeniu wziernika przez cewkę moczową do pęcherza moczowego i moczowodu i przy jego pomocy usuwanie kamieni.

Dieta w kamicy nerkowej

Najlepszym sposobem na kamicę nerkową jest zapobieganie jej wystąpienia, poprzez odpowiednią dietę i picie większych ilości płynów, ograniczając jednak mocną kawę i herbatę.

Prawidłowa dieta minimalizująca wystąpienie tej choroby to:

• Ograniczenie w swoim jadłospisie mięsa takiego jak: podroby, wieprzowina, baranina, a także ryb typu: szproty, śledzie, sardynki.
• Ograniczenie spożywania soli.
• Umiarkowane zjadanie czekolady, orzechów, jajek, serów topionych, konserw, szpinaku, buraków, roślin strączkowych, rabarbaru i truskawek.
• Zalecane jest natomiast spożywanie takich produktów jak: owoce cytrusowe, soki owocowe, mleko, ziemniaki, miód, ser chudy, masło, kukurydza, ogórki.

Kamienie nerkowe

Nerki są jednym z najważniejszych, a jednocześnie najmocniej funkcjonujących narządów w organizmie każdego człowieka. Ich głównym zadaniem jest filtrowanie krwi i oddzielanie z niej szkodliwych substancji powstających podczas przemiany materii, a następnie ich wydalanie wraz z moczem. Niekiedy jednak zdarza się tak, że część z tych substancji zostaje w organizmie i osadza się na dnie kielicha nerkowego, tworząc płytkę osadową. W sytuacji, w której nie zdoła się ona sama rozkruszyć przez zbyt wysoki próg rozpuszczalności, nakładają się na nie kolejne warstwy osadu, co w konsekwencji prowadzi do formowania się kamieni nerkowych.

Przyczyny powstawania kamieni nerkowych

Tak naprawdę przyczyn powstawania kamieni nerkowych jest bardzo wiele od skłonności dziedzicznych, aż po błędy dietetyczne. Kamienie nerkowe powstają, kiedy stężenie związków, z których powstaje osad, przekracza próg rozpuszczalności w organizmie. W dużej mierze sprzyjają temu nie tylko skłonności genetyczne, ale wady w budowie układu nerkowego oraz licznie występujące zakażenia.

Zażywanie niektórych leków, nadczynności przytarczyc, osteoporoza i długotrwałe leczenie choroby wrzodowej lekami alkalizującymi również przyczynia się do rozwoju schorzenia. Ponadto kolejnym czynnikiem sprzyjającym powstawaniu kamieni nerkowych jest przyjmowanie zbyt małej ilości płynów, co prowadzi do zagęszczenia moczu, przedawkowanie witaminy D oraz niewłaściwa dieta.

W zależności od składu chemicznego powstałych w nerkach złogów, aktualnie wyróżnia się kamienie szczawianowe, fosforanowe, moczanowe oraz te powstałe na skutek skłonności dziedzicznych, czyli cystynowe. To właśnie rodzaju, wielkości i miejsca powstawania kamieni, zależy leczenie.

Objawy kamieni nerkowych

Choć być może niewiele osób o tym wie, wystąpienie kamieni nerkowych nie zawsze wiąże się z objawami. Jeśli kamienie nerkowe są małe, nie przemieszczają się i nie zatykają przewodu moczowego, mogą nie wywoływać kompletnie żadnych dolegliwości, a co za tym idzie pacjenci nie są nawet świadomi ich obecności w nerkach i nie mają możliwości zastosować żadnych działań profilaktycznych. O kamieniach nerkowych dowiadują się właściwie dopiero, kiedy są one na tyle duże, że zatykają przewód moczowy. W takich sytuacjach dochodzi do ataku kolki nerkowej. Wówczas pojawia się bardzo ostry ból w okolicy lędźwi, który promieniuje do pachwiny i zewnętrznych narządów płciowych. Bardzo często towarzyszą jej nudności, wymioty, wzdęcie brzucha i silne parcie na pęcherz, a nawet krwiomocz.

Zaleca się, by w czasie napadu ataku kolki zażyć leki przeciwbólowe i rozkurczowe, wziąć ciepłą kąpiel, położyć się i przyjmować dużo płynów. Gdy objawy nie mijają, a wręcz się nasilają, dochodzi do tego wysoka temperatura i niemożliwość oddania moczu, należy niezwłocznie udać się do lekarza, ponieważ zaniedbanie prowadzi do groźnej w skutkach niewydolności nerek.

Leczenie kamieni nerkowych

Istotne podczas leczenia kamienie nerkowych jest wykonanie badania USG, ponieważ ma ono możliwość wykrycia wszystkich rodzajów kamieni, choć bardzo często lekarza zaleca wykonanie dodatkowych badań, tak zwanej urografii, czyli 3-4 zdjęć rentgenowskich jamy brzusznej po dożylnym podaniu kontrastu. Przede wszystkim pomaga to specjaliście dowiedzieć się z jakim rodzajem kamicy ma do czynienia (cieniująca, czy bezcieniująca), a od tego zależy dalsza części terapii.

W przypadku kamicy bezcieniującej (kamienie moczanowe) wystarczy zastosować specjalną dietę i leki, które są w stanie w zasadzie całkowicie rozpuścić kamienie nerkowe. Takie leczenie zazwyczaj trwa od 6-8 tygodni.

Natomiast przy kamicy cienującej leczenie staje się trochę bardziej skomplikowane, a z uwagi na to, że kamieni nie da się rozpuścić, konieczne jest przeprowadzenie zabiegu. Aktualnie w większości przypadków wystąpienia kamicy nerkowej stosuje się rozwiązania mniej inwazyjne jak: litotrypsję, zabieg przezskórny i ureterorenoskopię, które w dużej mierze polegają na wprowadzeniu do nerek specjalnych wzierników rozkruszających kamienie.

Klasyczne operacje polegające na rozcięciu nerki lub moczowodu i wyjęciu kamienia, są już rzadkością i w gruncie rzeczy stosuje się je jedynie w sytuacji, gdy złogi nerkowe są bardzo duże, wypełniły dolny i górny kielich nerki i nie da się ich w żaden sposób rozbić, albo w przypadku, gdy kamień wpadł do moczowodu i całkowicie zablokował odpływ moczu z nerki.

Jednorazowe usunięcie kamienia (niezależnie od rodzaju przeprowadzonego zabiegu) nie oznacza, że nie pojawią się one ponownie w przyszłości, należy więc pamięć o przestrzeganiu właściwej diety i przyjmowaniu minimum 2 litrów płynów dziennie.

Krew w moczu

Wykonywanie laboratoryjnych badań profilaktycznych jest zalecane wszystkim pacjentom, bez względu na wiek i płeć, ponieważ są one podstawą zdiagnozowania wielu chorób, schorzenia w pierwszym stadium przebiegające bezobjawowo, mogą zostać wychwycone podczas analizy krwi i moczu. Niektóre osoby zauważają u siebie niepokojące objawy na przykład podczas oddawania moczu, takie jak:

• Krew w moczu.
• Znacznie podwyższona temperatura ciała.
• Odczuwanie potrzeby częstego oddawania moczu.
• Dolegliwości pochodzące z okolic cewki moczowej objawiające się pieczeniem.
• Niewielki ilości wypływającego moczu.
• Silny ból w okolicy pleców lub brzucha, wzdęcia.
• Nudności i wymioty.

Każde pojawienie się krwi w moczu powinno być sygnałem do zgłoszenia się do lekarza, który na podstawie badań, stwierdzi przyczynę jej pojawienia się, jeżeli wyniki podstawowych badań będą niepokojące, pacjent zostanie skierowany do urologa. Często przyczyną pojawienia się krwi w moczu jest kamica nerkowa, dająca wymienione wyżej objawy, nie można ich bagatelizować, ponieważ nie zawsze każdy może samodzielnie wydalić kamienie nerkowe.

Ponadto, aby wdrożyć odpowiednie leczenie trzeba poznać rodzaj kamicy nerkowej, ponieważ występuje ona w wielu postaciach, a mianowicie: kamica szczawianowa, fosforanowa, moczanowa i cystynowa. Toczący się proces chorobowy powoduje powstawanie kryształków a następnie kamieni nerkowych, które w zależności od wielkości dają niepożądane objawy. Duże dolegliwości bólowe powoduje kolka nerkowa, objawiająca się silnym bólem pochodzącym z lędźwi i promieniującym do brzucha a także do nogi, takie doznania związane są z umiejscowieniem się dosyć dużego kamienia nerkowego w układzie moczowym, który wskutek tego może utracić drożność.

Przyczyny powstawania kamicy nerkowej jednej z głównych przyczyn krwiomoczu.

Wiele produktów wchodzących w skład codziennej diety, może stanowić podłoże odkładania się osadu w nerkach, z którego następnie tworzą się złogi i dochodzi do ujawnienia się kamicy nerkowej. Przyczyną takiej sytuacji jest przyjmowanie zbyt małej ilości płynów, które nie są w stanie wypłukać z organizmu, szkodliwych chemicznych substancji odpowiedzialnych za tworzenie się kamieni.

Predyspozycje do powstania kamieni nerkowych to:

• Niektóre osoby obciążone są genetycznie kamicą nerkową, dlatego powinny co jakiś czas kontrolować parametry swojego moczu.
• Osoby posiadające schorzenia mające bezpośredni wpływ na tworzenie się złogów, powinny być poddawane specjalistycznym badaniom w celu ich zdiagnozowania we wczesnym okresie, gdy może jeszcze dojść do samoistnego wydalenia, bez konieczności interwencji urologa.
• Częsta zapadalność na infekcje układu moczowego.

Zdarza się że, osoby odczuwające silny ból i obserwujące krew w moczu, starają się pomóc sobie przy pomocy ciepłych kąpieli i okładów na miejsca powodujące największe dolegliwości, może to przynieść okresową ulgę, ale jeżeli mają do czynienia z kamicą nerkową, ból będzie nawracał i należy skorzystać z porady specjalisty.

Leczenie kamicy nerkowej z krwiomoczem

Po zgłoszeniu się do lekarza urologa, zlecane są pacjentowi badania w celu postawienia trafnej diagnozy i wdrożenia odpowiedniego leczenia, poza analizą moczu wykonywane jest USG, RTG a także specjalistyczne badania urologiczne.

Najczęściej zalecane są:

• Leki przeciwbólowe i rozkurczowe.
• Rozbijanie kamieni nerkowych za pomocą ultradźwięków – zabieg ambulatoryjny.
• Wziernikowanie cewki moczowej i rozkruszanie złogów a następnie usuwanie ich z dróg moczowych – zabieg w znieczuleniu.

Lekarz urolog podejmuje decyzję, która z metod będzie w danym przypadku najskuteczniejsza.

Przestrzeganie odpowiedniej diety ze względu na rodzaj kamicy nerkowej

Po stwierdzeniu przez lekarza urologa typu kamicy nerkowej, pacjent informowany jest o konieczności zmiany nawyków żywieniowych.

• Kamica szczawianowa – wyeliminowanie z jadłospisu takich produktów jak: szczaw, rabarbar, szpinak, buraki a także mocna kawa i herbata oraz czekolada. Wskazane są produkty pełnoziarniste, kukurydza i ogórki oraz owoce cytrusowe.
• Kamica fosforanowa – niewskazane są przetwory mleczne, jajka, rośliny strączkowe, szpinak, szczaw, kakao, czekolada, natomiast zalecane są ryby, mięso, różnego rodzaju kasze, masło, miód, soki i owoce typu: pomarańcze, mandarynki.
• Kamica moczanowa – znaczne ograniczenie potraw z mięsa, ryb takich jak: sardynki i śledzie a także odstawienie produktów roślinnych w postaci grochu, fasoli i bobu, ponadto niewskazane są zupy gotowane na wywarach mięsnych, kostnych i grzybowych. Można w zamian spożywać: ziemniaki, mleko, chude sery białe, miód, soki owocowe.
•  Kamica cystynowa – ograniczenie spożycia mięsa i jego przetworów a spożywanie mleka i jego przetworów oraz produktów roślinnych takich jak: kiełki pszenicy i orzechy.

Kolka Nerkowa

Kolka nerkowa to ostry, promieniujący ból w okolicach pęcherza, jakiego nie są w stanie złagodzić żadne powszechnie dostępne, niesteroidowe leki. Natężenie bólu i długość trwania kolki zazwyczaj jest związany z wielkością i umiejscowieniem złogów(potocznie zwanych kamieniami) zatykających moczowody. Kolka nerwowa powstaje na skutek wzrostu ciśnienia w górnych drogach moczowych. Jest jednym z pierwszych objawów choroby zwanej kamicą nerkową.

Ze względu na wspólne unerwienie trzewne jelit i torebki nerki przy epizodzie kolki nerkowej mogą występować nudności i wymioty. Pacjent jest niespokojny i próbuje znaleźć odpowiednią pozycję, w której ból będzie mniejszy. Jeśli kamień znajduje się blisko pęcherza mogą pojawić się podrażnienia tego narządu a także silne i częste parcie na mocz, które zazwyczaj nie kończy się mikcją. Część pacjentów przy kolce nerwowej skarży się również na wzdęcia brzucha, gorączkę i podwyższone ciśnienie tętnicze.

Przyczyny:

Do przyczyn powstawania kolki nerkowej należą głównie, wymienione już, kamienie nerkowe powstające na skutek znajdywania się w moczu substancji chemicznych mających zdolność do krystalizowania. Inną ważną przyczyną jest odkładanie soli w organizmie w wyniku braku inhibitorów litogenezy- substancji hamujących to niekorzystne zjawisko. Na ryzyko wystąpienia kolki nerkowej a więc i kamicy nerkowej ma wpływ stan uwodnienia organizmu/ Gdy do naszego organizmu nie są dostarczane odpowiednie ilości płynów, mocz ulega szybkiemu zagęszczeniu wraz ze znajdującymi się w nim solami, które w takim wypadku nie mają gdzie się rozpuścić i osiadają w układzie moczowym.

Pośrednimi przyczynami są także częste biegunki(odwodnienie organizmu), choroby tarczycy, a dokładniej ich związek z metabolizowaniem wapnia w organizmie. Również zaburzenia wchłaniania wapnia, nieodpowiednie(zbyt niskie lub wysokie) pH moczu,dieta wysokobiałkowa oraz uwarunkowania genetyczne.

Leczenie

Walkę z kolką nerkową najlepiej zacząć od podania leków rozkurczowych i „rozchodzenia” bólu. Dzięki tym dwóm rzeczom istnieje szansa na przemieszczenie się kamienia i jego wydalenie na zewnątrz, które niestety też jest bardzo bolesne. W najgorszych przypadkach dla złagodzenia bólu podaje się opioidy. Dla wydalenia kamienia na zewnątrz stosuje się także leki o właściwościach moczopędnych.

Ponadto pacjent, który ma problem z nerkami powinien przyjmować dużą ilość płynów(szczególnie wody niegazowanej) i stosować dietę niskobiałkową, zrezygnować z soli i produktów wysokoprzetworzonych, z uwagi na zawarte w nich produkty z dużymi skłonnościami do krystalizacji.

Jeśli chory wydalił kamienie, konsultacje z lekarzem nie są potrzebne.

Jeśli jednak pacjent nie wydalił kamieni konieczna jest wizyta u lekarza, który zleci badanie moczu i RTG układu moczowego. Następnie zastosuje odpowiedni rodzaj leczenia który ułatwi usunięcie kamieni z organizmu a także zapobiegnie powstawaniu kolejnych.

Kolka nerkowa w ciąży

W przypadku ciąży, kolka nerkowa nie musi oznaczać kamieni w nerce. Często pojawia się na skutek zastoju moczu w układzie moczowym. Ten z kolei pojawia się w przypadku diety bogatej w witaminę D, infekcji dróg moczowych bądź odwodnienia. Oczywiście kamica nerkowa nie jest wykluczona, jeśli jednak kobieta nie miała wcześniej problemu z układem moczowym, kolka jest prawdopodobnie spowodowana uciskaniem nerek przez rosnącą macicę. Wiele ciężarnych myli ból kolki nerkowej ze skurczami porodowymi.

Kolka nerkowa stanowi niebezpieczeństwa dla matki i dziecka jeśli pojawia się często i ból jest tak ostry, że powoduje gorączkę i wymioty. Wtedy konieczna jest szybka wizyta ciężarnej na izbie przyjęć. W każdym innym przypadku kolka nerkowa nie stanowi zagrożenia i postępowanie powinno być takie same jak u nieciężarnych- leki rozkurczowe, duża ilość wody, dieta niskobiałkowa itd.

Jeśli natomiast przyczyną kolki nie są kamienie, wtedy należy ból rozchodzić, ogrzać ciepłym termoforem i pić dużo wody- to powinno odblokować moczowody.